Meyve fidanlarının toprakla buluşma zamanı

Üreticilerin kaliteli fidana ulaşması için 5553 Sayılı Tohumculuk Kanunu ve 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında piyasa denetimlerinin aralıksız sürdürüldüğünü belirten Samsun İl Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, modern ve kârlı bir meyve yetiştiriciliğinin temelini uygun ve kaliteli fidan seçiminin oluşturduğunu söyledi. Fidan seçiminden dikim tekniğine kadar gösterilecek titizliğin, karlı bir yetiştiricilik için şart olduğunu belirten Sağlam, "Yetiştiricinin; her şeyden önce bahçesinde yetiştirmeyi düşündüğü türün anaç ve kaleminin özelliklerini bilmesi gerekir. Kısacası fidanın kimliğini tanımalıdır. Bunun için de sertifikalı fidanlar tercih edilmelidir. Fidan seçerken dikkat edilecek hususlar; Seçilecek fidanın sertifikalı olup olmadığına dikkat edilmeli, bu yüzden mutlaka üzerinde etiket olan fidanlar tercih edilmelidir. Fidanların üzerinde takılı sarı etiket veya mavi sertifikaları olmalı, fidan kök ve dallarının sağlıklı olmasına dikkat edilmelidir. Pazarlarda Belediyelerce izin verilen gömü alanlarında toprağa gömülü halde bekletilen yerlerden, İl Müdürlüğümüzce yetki verilmiş bayilerden ya da direk üreticilerden temin edilmesi önemlidir. Fidan boyu en az 80 cm kadar olmalı, kalınlık ise en az 10 mm olmalıdır. Tüplü fidanlar yeterince köklenmiş, aşılı ise aşı sürgünü, sağlıklı ve en az 30 cm boyunda olmalıdır. Kökleri açıkta kalmış, kazık kökleri yaralanmış fidanlar alınmamalıdır. Saçak köklerin iyi gelişmiş olmasına dikkat edilmelidir. Aşırı ince ve aşırı kalın gövdeli fidanların toprakta tutumu güç olacağından, bu tür fidanlar tercih edilmemelidir.
Fidan alınırken aşı yerine çok dikkat etmek gerekir. Mutlaka anaç ile kalemin kaynaşma yerini görmemiz ve aşılı olduğuna ikna olmamız gerekir. Alacağımız fidanın kökünde ur, gövdesinde kabuklu bit ve benzeri hastalık ve zararlılar olmamalıdır" dedi.

DİKİM YERİ NASIL OLMALI?
Meyve fidanları dikildikleri yerde kalacağından dikim yerinin seçimine özen gösterilmesi gerektiğini de ifade eden Sağlam, "Bahçe tesis edilecek yerin yanlış seçimi daha sonra telafi edilemez ve üreticiyi önemli zararlara uğratır. Dikim yerinin seçiminde; İklim, toprak ve su faktörleri etkilidir. İklim özelliği olarak yetiştirilecek meyve çeşidi o yörede ekonomik olarak yetiştirilmeye uygun olmalıdır. Seçilen arazinin toprak özellikleri derin, geçirgen, organik maddece zengin, tınlı, kili-tınlı yapıda olmalıdır. Etkili Toprak derinliği; Elma, erik, ayva ve fındık gibi yüzlek köklüler için en az 1 metre, Armut, vişne ve şeftali için 2 metre, Kayısı, badem, ceviz ve zeytin gibi derin köklü ağaçlar için 2-4 metre, derinlikte olmalıdır. Taban suyu meyvelerin büyüme döneminde 1 metreden az olmamalıdır. Topraktaki taban suyu derinliğinin 2 m olması meyve ağaçları için uygundur. Toprak pH’sının 5-7 arası olması meyve ağaçları için uygundur. Toprak tuzluluğu ve sodyum miktarının normal değeri Ei mmho/cm2’den az değişir sodyum yüzde 15 den az olmalıdır. Meyve dikilecek arazide 0-30, 30-60, 60-90, 90-120 cm derinliklerden örnekler alınarak toprak analizleri yapılır. Meyve fidanı dikilecek arazi derin sürülerek pulluk tabakası kırılır, tesviye edilerek fidan dikimine hazırlanır, fidan çukurları işaretlenir. Fidan çukurları dikimden önce açılmalıdır. Fidan dikim zamanı dikim yapılacak yerin iklim şartlarına göre değişir. Kışı soğuk geçen az kar yağan ve toprağın donma tehlikesi olan yerlerde fidan dikimi erken ilkbaharda ağaçlara su yürüme dönemine kadar yapılabilir. Don tehlikesi olmayan yerlerde sonbahardan başlayarak ağaçlara su yürüme dönemine kadar dikim yapılabilir. Bu bölgelerde en uygun dikim zamanı sonbahar döneminde ağaçlar yapraklarını döktükten sonra, soğukların başlamasına kadar olan zamandır. Meyvecilik yapılacak yerde sulama suyunun bol ve kaliteli olması gerekir" diye konuştu.

FİDAN NASIL DİKİLMELİ?
"Fidan çukurunun açılması sırasında toprak çok nemli ve kesekli olmamalı, toprak kolay parçalanabilir olmalıdır. Fidan çukurları açılırken üsten çıkan toprak ayrı, alttan çıkan toprak ayrı olarak yığılır" diyen Sağlam, "Çukurlar açıldıktan sonra drenajını kontrol etmek için araziyi temsil edebilecek birkaç noktada 1X1 m derinliğinde açılana çukurlara su doldurulur; bu su 12- 24 saatte akıp gitmezse drenaj yetersizliğinden dolayı başka bir arazi denenmelidir. Dikilecek meyve fidanının dikim budaması dikimden önce yapılmalıdır. Kökleri kopuk, yaralı, kurumuş, fazla uzun, üst üste gelmiş kökler budanarak ayıklanır. Taç kısımları dallı ise dalların üzerinde 2-3 göz kalacak şekilde dallar budanır. Meyve fidanını çeşidine ve verilecek budama şekline göre cevizler üzerinde sağlıklı gözler bulunan 80-120 cm’den diğer meyve fidanları 60- 80 cm den aşı gözüne bakan bir göz üzerinden tepe vurma işlemine tabi tutmak gerekir (cevizlerde sağlıklı göz sayısı az ise tepe vurma ötelenebilir). Fidanlar dikime hazırlandıktan sonra dikim tahtası yardımıyla dikimleri yapılır. Fidanların dikimi esnasında fidan çukurunun üstünden ayrılan toprağa 2- 3 kürek yanmış ahır gübresi ve 200- 300gr DAP (Diamonyum fosfat) veya süper fosfat gübresi ile iyice karıştırılarak fidanın yerleştirileceği kısım kümbet şeklinde oluşturulur. Fidan köklerinin altı boş kalmayacak şekilde; taş, kesek gibi köklere zarar verebilecek cisimler ayıklanarak aşı yeri toprağın 3-5 cm üstünde kalacak şekilde çukura yerleştirilir. Köklerin üstüne biraz toprak örtülür ve fidanın çukurunun her tarafındaki toprak iyice çiğnenerek köklerin toprakla teması sağlanır. Fidan çukuru tamamen doldurulur ve aşı yeri açıkta bırakılır. Bu işlemler yapılırken toprağın çökme mesafesi de göz önünde bulundurulmalıdır. Dikim tamamlandıktan mutlaka sonra can suyu verilir. Fidan çukurunun dışından sulama çukuru açılarak sulama esnasında fidan gövdesinin ve kök boğazının direk olarak su ile teması önlenerek hastalık faktörlerinin bulaşması önlenmiş olur" şeklinde konuştu.

İYİ MEYVE İÇİN İYİ FİDAN
Sertifikalı fidan kullanımının ülkemizde Bakanlığın verdiği desteklemeler doğrultusunda günden güne arttığını dile getiren Sağlam, şunları söyledi: "Ayrıca sertifikalı fidan kullanan üreticilerimize Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından alan bazlı destekleme yapılmaktadır. Desteklemeler kapsamında bağ ve kapama bahçe tesisinde aranacak şartlardan biride çilek ve orman ağaçlandırma arazileri hariç yüzde 6 ve üzeri eğime sahip arazilerde tesis edilmiş olması gerekmektedir. Sertifikalı fidan/ fide ve standart fidan kullanım desteğinde minimum alan bağ ve meyve bahçesi tesisinde 5 dekaralan, çilek, mavi yemiş, kuşburnu, kivi, kızılcık, aronya bahçe tesisinde 3 dekaralan, örtü altı çilek de 1 dekaralan.’dır. Unutmayalım ki; iyi bir Meyve Yetiştiriciliği için iyi fidana ihtiyaç vardır. Meyvecilik uzun zamana ihtiyaç duymakta, fidanın dikiminden meyve alana kadar genellikle uzun bir süre geçmektedir. Bu sebeple meyve bahçelerinin tesisinde kaliteli fidanların kullanımı, toprak hazırlığı, fidan dikimi, bakım ve budama işlemleri çok önemlidir. Dikimden önce toprak, meyve türü, çeşidi, iklim, piyasa koşulları iyi analiz edilmelidir. Meyvecilikte dikimden verim çağına kadar yapılan uygulamalar büyük emek ve masraf gerektirdiğinden, hata oranı asgari düzeyde tutulmalıdır. Bu kapsamda fidan alacak, bahçe tesis edecek üreticilerimizin gerekli bilgi ve teknik destek için İl ve İlçe Müdürlüklerimizle iş birliği içinde olmasının önemini hatırlatır, bol bereketli üretim sezonu dilerim."